Een lastig onderwerp bij de echtscheiding is de verdeling van de pensioenrechten. De pensioenrechten vormen een deel van het (gezamenlijk) bezit dat niet eerder verdeeld kan worden dan dat het tot uitkering komt. Pas wanneer het pensioen tot uitkering komt, dat is in de regel de dag waarop een prepensioen of de eerste AOW wordt ontvangen, kan het worden verdeeld. Wanneer heb je waar recht op en op hoeveel? Hier onder vindt u alle informatie die u nodig hebt, informatie over u uw rechten en plichten en hoe u niet alleen recht hebt, maar het ook krijgt. Welk recht u hebt hangt af van de periode waarin uw echtscheiding is ingeschreven in de registers van de Burgerlijke stand en een aantal factoren die later worden besproken.

Gescheiden:

–          Voor 27 november 1981

–          Tussen 27 november 1981 en 1 mei 1995

–          Na 1 mei 1995

Gescheiden voor 27 november 1981

Bent u gescheiden voor 27 november 1981 en hebt u bij uw ex-partner nog niets van u laten horen, dan mag u er van uitgaan dat u geen pensioenrechten hebt. Hebt u voor 1 mei 1997 wel uw rechten bij uw ex-partner geclaimd dan kon dat wanneer u:

–          Een huwelijk duurde tenminste 18 jaar

–          Uit het huwelijk zijn een of meer kinderen voortgekomen

–          U hebt bij de verdeling niet meer dan uw eigen helft gekregen

Hebt u uw pensioenrechten geclaimd, dan hebt u recht op verevening van een kwart van het tijdens het huwelijk opgebouwde pensioen.

In 2006 heeft toenmalig minister De Geus van Sociale Zaken een regeling getroffen voor ex-partners die nimmer pensioen van hun ex hebben ontvangen omdat zij niet aan de criteria voldeden. Wanneer je toen ingezetene van Nederland was, slechts het AOW-inkomen uit 2005 had en minimaal zes, maar niet meer dan 18 jaar getrouwd was geweest had je als nog een eenmalige uitkering van 4500 euro kunnen ontvangen. Die regeling is nu gesloten.

Gescheiden tussen 27 november 1981 en 1 mei 1995

Bent u gescheiden tussen 27 november 1981 en april 1995, dan hebt u mogelijk recht op een deel van het pensioen van uw ex-partner van wie u toen gescheiden bent. U claimt dit recht op grond van het zogenaamde Boon-Van Loon-arrest. In dit arrest is voor het eerst geregeld dat dat de partner die geen pensioen opbouwde toch recht heeft op een deel van het pensioen dat tijdens het huwelijk werd opgebouwd. Het Boon-Van Loon-arrest is voor alle echtscheidingen van na november 1981 tot mei 1995 leidend voor de verdeling van de pensioenrechten.

Bij het tot stand komen van de echtscheiding zijn er een aantal scenario’s denkbaar die door de advocaat of mediator worden doorgenomen:

1. Ieder van de partners krijgt het eigen deel (conversie);

2. De pensioenrechten van de andere partner worden afgekocht

3. Het pensioen wordt verdeeldin het echtscheidingsconvenant;

4. Het pensioen wordt in het echtscheidingsconvenant niet verdeeld;

5. Partners geven in het echtscheidingsconvenant aan geen aanspraak te willen maken op het pensioen van de ander.

1. Conversie

Wanneer beide partners ieder hun eigen pensioen krijgen doordat de pensioenopbouwende partner het deel van de andere partner op naam laat zetten van die partner is er sprake van conversie. Op het moment dat de eigenaar van het pensioen de leeftijd van 65 jaar bereikt keert het pensioenfonds aan de rechthebbende uit. De oorspronkelijke pensioenopbouwende partner kan geen aanspraak meer maken op het overgedragen pensioen.

2. Afkoop pensioenrechten

De partner die het pensioen heeft opgebouwd koopt de waarde van het pensioen af. De waarde van het pensioen stelt het pensioenfonds vast. De afkoopsom kunt u in geld ontvangen of uitruilen tegen andere boedelbestanddelen. Van de afkoopsom in geld kan door de andere partner een lijfrente of pensioenvoorziening worden gekocht.

3. Verdeling pensioen in het convenant

In de overeenkomst die beide partners tijdens de scheiding overeenkomen worden ook de pensioenrechten geregeld. Doorgaans is dan geregeld welk deel de niet-pensioen-opbouwende partner ontvangt, wanneer voor het eerst pensioen ontvangen kan worden en mogelijke indexatie van de pensioenrechten.

4. Geen pensioenafspraken

Wanneer er tijdens de echtscheiding geen afspraken zijn gemaakt over het pensioen, niet in een overeenkomst of omdat een overeenkomst ontbreekt dan bestaan er nog steeds rechten op een deel van het pensioen van de partner die pensioen heeft opgebouwd.

5. Afzien van rechten

Wanneer beide partners in het echtscheidingsconvenant aangeven het pensioen niet te willen verdelen is daarmee ook de kous af en kunt u later niet meer terugkomen op dit besluit.

Op welke waarde van het pensioen hebt u recht?

Getrouwd onder huwelijkse voorwaarden?

Is het huwelijk gesloten met voorwaarden, met koude uitsluiting dan deelt de niet-pensioen-opbouwende partner niet mee in het opgebouwde pensioen.

Gemeenschap van goederen

Wanneer een huwelijk in algehele gemeenschap van goederen is gesloten, dan telt binnen het Boon-Van Loon arrest niet alleen het pensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd, maar ook het pensioen dat voor het huwelijk is opgebouwd telt mee. De waarde van het pensioen wordt bij scheiding door twee gedeeld. Op de waarde van het pensioen van de niet-pensioen-opbouwende partner wordt een (bijzonder) nabestaanden pensioen in mindering gebracht.

Bouwen beide partners pensioen op dan moeten beiden ook het pensioen verdelen. Dat is niet simpelweg de waarde in tweeën delen. De juiste waarde hangt af van

de levensverwachting van beide partijen en de mogelijke duur van een (bijzonder) nabestaanden pensioen. Voor een juiste berekening kunt u het pensioenfonds vragen een berekening te maken. Zijn er meerdere pensioenen dan kunt u een pensioendeskundige raadplegen.

Verjaarde rechten?

Volgens het Burgerlijk Wetboek verjaren aanspraken na 20 jaar. Die verjaringstermijn wordt gestuit (verlengd) door aan te geven dat u uw rechten blijft claimen. Nu verjaren pensioenrechten niet, maar grijpen onwillige ex-partners verjaring nogal eens aan om onder hun verplichting uit te komen. U doet er daarom goed aan om steeds binnen de 20 jaar nadat uw scheiding is opgenomen in de registers van de Burgerlijke stand uw ex-partner op uw rechten te wijzen. Zeker wanneer niets over pensioenrechten is opgenomen in het echtscheidingsconvenant.

Niets meer te vorderen?

De meeste echtscheidingsconvenanten worden afgesloten met een zogenaamde slotbepaling waarin staat dat beide partners aangeven niets meer van elkaar te vorderen te hebben. Wanneer er niets over pensioenrechten in het convenant is opgenomen lijkt de conclusie voor de hand te liggen dat de pensioenrechten niet verdeeld hoeven te worden. Niets is echter minder waard, ondanks de slotbepaling moeten beide (ex)partners de pensioenrechten verdelen volgens het Boon-Van Loonarrest.

Je recht hebben en krijgen

In het Boon-Van Loon-arrest is uitgegaan van het feit dat de pensioenopbouwende partij het deel van het pensioen dat de ex-partner toekomt uitbetaalt. Dat is fijn als de relatie tussen de beide ex-partners goed is, maar wordt problematisch wanneer er geen, sporadisch of slecht contact is. Ook een huwelijk dat al lang geleden is ontbonden maakt pensioen uitkeren aan een persoon met wie je niets meer deelt niet eenvoudig. In de praktijk is het niet zelden heel moeilijk om je pensioenrechten ook uitbetaald te krijgen. Onmogelijk is het echter niet, ook als de ex-partner die moet uitbetalen onwillig is.

Claimt u uw pensioenrechten doe dit dan vooral schriftelijk. Voordat u naar de rechter gaat voor bemiddeling is het goed om tenminste twee brieven te hebben geschreven. De eerste brief met een vriendelijk verzoek voor inlichtingen over uw pensioenrechten. In de tweede brief doet u dat nogmaals, maar nu met de opmerking dat bij geen reactie de zaak zal worden voor gelegd aan de rechter zonder verdere waarschuwing vooraf. Stuur de brieven per gewone post én aangetekend.

Ontvangt u inderdaad geen reactie op uw brieven, overweeg dan of (gezien de hoogte van het te verwachten pensioen) een advocaat in te schakelen is. Vraagt u de hulp van een advocaat en komt uw zaak omdat de ex-partner niet mee wil werken uiteindelijk bij de rechter, vraag dan de rechter de door uw gemaakte kosten door uw ex te laten vergoeden. Met het vonnis van de rechter hebt u bovendien een middel in handen om bij nalatige betaling de deurwaarder opdracht te geven uw pensioen bij uw ex-partner te claimen.

Laat u machtigen

Het pensioenfonds van uw ex-partner mag en zal alleen informatie verstrekken aan de pensioengerechtigde, uw ex-partner. Soms is het mogelijk dat uw ex-partner u schriftelijk machtigt informatie namens hem op te vragen bij zijn pensioenfonds. Bestaat die mogelijkheid, gebruik hem dan, u kunt immers als belanghebbende beter aan de actieve kant staan.

De ex-partner woont in het buitenland

Is de ex-partner naar het buitenland verhuisd of weet u niet meer waar hij woont dan is opvragen van uw pensioenrechten erg lastig. De pensioenfondsen mogen vanuit privacy redenen niet vertellen waar uw ex woont en zelf op zoek gaan blijkt ook vaak lastig. Soms kunnen familie, vrienden of oud-collegae enige hulp bieden. Lukt het in het geheel niet uw ex-partner op te sporen, meldt u dan in ieder geval bij het pensioenfonds van uw ex-partner als de ex-partner van. Mocht uw ex-partner komen te overlijden dan hebt u in ieder geval recht op een bijzonder nabestaandenpensioen.

Ex-partner blijft weigeren?

De rechter is altijd de laatste waar u terecht kunt wanneer uw ex-partner weigert mee te werken aan een verdeling van de pensioenrechten. Hebt u geen zin in die mogelijkheid of wegen de pensioenrechten naar verwachting niet op tegen de kosten van rechtsgang en advocaat, meldt u dan als de ex-partner van de pensioengerechtigde. Mocht uw ex-partner komen te overlijden, dan ontvangt u in ieder geval een bijzonder nabestaandenpensioen.

Gescheiden na 1 mei 1995

Het heeft lang geduurd voordat het Boon-Van Loon-arrest werd omgezet in wetgeving. Pas op 1 mei 1995 werd de Wet pensioenverevening van kracht voor een ieder die na die datum de echtscheiding inschreef bij de registers van de Burgerlijke stand. De nieuwe wet regelt hoe partners hun pensioen moeten verdelen, de pensioenfondsen moeten meewerken aan die verdeling en het pensioen overmaken aan de gerechtigde, de pensioenopbouwer en de ex-partner. De wet stelt ook dat binnen twee jaar na inschrijving van de echtscheiding in de registers van de Burgerlijke stand de echtscheiding moet worden aangemeld om in aanmerking te komen voor automatisch overschrijving naar de niet-pensioen-opbouwende-partner. U doet dit met het formulier “Mededeling van scheiding in verband met verdeling van ouderdomspensioen”. Dit formulier is bij het gemeentehuis of via Postbus 51 te verkrijgen.

Gebeurt dit niet dan moet de ex-partner die geen pensioen heeft opgebouwd weer bij de andere partner, net als bij het Boon-Van Loon-arrest het pensioen opeisen.

Vergeten aan te melden?

Hebt u de echtscheiding of hebt u beide vergeten de echtscheiding binnen twee jaar te melden bij het pensioenfonds of pensioenfondsen, dan kunt u het pensioenfonds verzoeken als nog mee te willen werken aan de verdeling zoals die in de Wet pensioenverevening is vastgelegd. Voor medewerking van het fonds zijn wel vaak de handtekeningen van u en van uw ex-partner nodig.

Waar recht op?

Anders dan bij het Boon-Van Loon-arrest hebt u bij een echtscheiding na 1 mei 1995 geen recht op de helft van de waarde van het opgebouwde pensioen, maar op de helft van het ouderdoms pensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Dus niet dat wat voor of na het huwelijk is opgebouwd. Ook nu weer wordt een bijzonder nabestaanden pensioen afgehouden van het ouderdoms pensioen.

Tenslotte

Klein pensioen

Bedraagt het pensioen dat u van uw ex-partner zult ontvangen minder dan € 438,44 dan is pensioen verevening niet mogelijk. Uw ex-partner zal u dan uw deel moeten uitkeren.

Ex ontvangt prepensioen

Stopt uw ex-partner eerder met werken dan hebt u vanaf dat moment ook recht op uw deel van het pensioen van uw ex-partner. Komt er veel later achter dat uw ex-partner al met pensioen is gegaan voordat hij 65 jaar werd, dan kunt met terugwerkende kracht uw deel opeisen.

Pensioen of alimentatie

De partner die pensioen aan de ex-partner moet uitkeren of waarvan de partner automatisch het pensioen deel van het pensioenfonds ontvangt mag het pensioen niet zonder meer van de verschuldigde alimentatie af trekken. Dat kan alleen wanneer dit als mogelijkheid is opgenomen in het echtscheidingsconvenant. Wil de ex-partner het pensioen verrekenen met de verschuldigde alimentatie dan kunt u dat samen overeenkomen of voorleggen aan de rechter. De betalende ex-partner mag dit niet eenzijdig, zonder uw toestemming doen.

Nico van Scheijndel