In zijn advies aan de Hoge Raad schrijft de advocaat-generaal dat het fictief rendement van 4 procent in box 3 in strijd is met het recht op eigendom en moet stoppen.

De huidige belastingheffing op vermogen boven de vrijstelling in box 3 van de inkomstenbelasting, is volgens advocaat-generaal van de Hoge Raad René Niessen onhoudbaar. Hij komt tot die conclusie omdat het rendement dat burgers op vermogen kunnen halen zeer wisselend is. Heb je het spaargeld op een spaarreklening staan, dan haal je minder rendement dan je aan belasting betaalt. Dat leidt tot oneigenlijke ontneming, wat weer in strijd is met het recht op eigendom zoals geformuleerd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
Niessen komt tot zijn conclusie in een zaak van een in Noorwegen wonende Nederlander die over het bezit van zijn woning in Nederland box 3 belasting moet betalen en die deze belasting onredelijk vindt. Niessen noemt in zijn advies de vermogensrendementsheffing van box 3 ‘onhoudbaar’, ‘willekeurig’, ‘onvoorspelbaar’ en ‘disproportioneel’. Het risico is volgens hem groot dat de heffing ‘confiscatoir’ is: leidend tot het interen op vermogen.
Staatsecretaris van Financiën Wiebes is nog niet onder de indruk van het advies van Niessen. In de eerste plaats is hij reeds bezig met een alternatief voor de belasting op vermogen. In de tweede plaats heeft de Hoge Raad eerder en ook op advies van Niessen, geoordeeld dat de belastingheffing in box 3 wel proportioneel was. Volgens Niessen is hij echter van mening veranderd. Niet in de laatste plaats omdat België, Frankrijk en Duitsland inmiddels vinden dat belasting op vermogen niet hoger mag zijn dan de opbrengst.
Als de Hoge Raad het advies van Niessen overneemt -en dat doet ze normaal gesproken steeds- dan heeft dat grote gevolgen voor de staatskas. Jaarlijks betalen drie miljoen belastingplichtigen 4 miljard euro aan belasting in box 3. Gaan al die belastingplichtigen naar de rechter om hun betaalde belasting terug te eisen, dan heeft Wiebes een groot probleem.

Nico van Scheijndel

17 februari 2016