Families zijn niet hecht genoeg om de mantelzorg die het kabinet voorstaat te kunnen bieden. De familieverhoudingen zijn daarvoor niet harmonieus genoeg.

Het kabinet bezuinigt op de te leveren zorg en wil dat de familie in het gat springt dat de overheid achterlaat. Het kabinet streeft daarmee een participatie samenleving na, maar vergist zich. Uit onderzoek blijkt de bereidheid van kinderen om mantelzorg te bieden als dat nodig is niet vanzelfsprekend. De familieverhoudingen tussen ouders en kinderen is bij vier van de tien volwassenen niet goed. Tussen broers en zusters is die relatie nog slechter, slechts in twee of de drie gevallen is die harmonieus. De cijfers zijn afkomstig van de Netherlands Kinship Panel Study (NKPS) waarvoor circa achtduizend mensen werden ondervraagd tussen 2002 en 2014. Onder een harmonieuze relatie verstaat de onderzoeker dat er tenminste één keer per maand fysiek én telefonisch contact is en dat er de afgelopen drie maanden hulp is uitgewisseld – in welke vorm dan ook
Volgens onderzoeker Martijn Hogerbrugge, die onderzoek deed naar de familieverhoudingen, is een belangrijke oorzaak van de slechte familieverhoudingen dat ze in beton zijn gegoten. Hebben ouders en kinderen eenmaal een slechte relatie, dan komt het niet vaak goed. Slechts bij 10 procent trad in de loop van tien jaar verbetering op in de kwaliteit van de relaties. De oorzaak daarvoor lag meestal in een verhuizing. Soms door een huwelijk of geboorte van een kind.
Het is een illusie om te denken dat de familieverhoudingen verbeteren als een van de ouders hulpbehoevend wordt, het is eerder een bron voor nieuwe conflicten. Uit onderzoek van Marketingbureau USP blijkt dat 45 procent van de kinderen niet voor de ouders kan zorgen in verband met afstand of een druk gezinsleven. En 7 procent is in het geheel niet van plan enige zorg te verlenen.
Het kabinet leunt te zwaar op de familie en familieverhoudingen zo blijkt uit het onderzoek. Van Hogerbrugge publiceerde de resultaten van zijn onderzoek in Demos, het blad van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI).

Nico van Scheijndel

8 februari 2016