In enkele recente rechtszaken is komen vast te staan hoe notarissen zich moeten overtuigen van de wilsbekwaamheid van de persoon die een testament wil laten maken.

Het komt regelmatig voor dat de rechtsgeldigheid van een testament wordt aangevochten. Het zijn dan meestal de erfgenamen uit het voorgaande testament, die de erfenis aan hun neus voorbij zien gaan. In recente gerechtelijke uitspraken blijkt, dat de notaris die een testament opmaakt zich goed moet vergewissen van de wilsbekwaamheid van de erflater. De erflater moet bij het opmaken van het testament de rechtsgevolgen van zijn handelen kunnen overzien. Is dat niet zo dan mag de notaris geen testament opmaken en als hij dat wel doet, dan kunnen personen die zich benadeelt voelen het testament laten vernietigen.

Het probleem bij dat laten vernietigen is, dat aangetoond moet worden dat de notaris zich geen goed beeld heeft laten vormen van de wilsbekwaamheid van de erflater. De recente uitspraken bieden hiervoor enig houvast. Aantonen dat de erflater bij het opmaken van het nieuwe testament niet handelingsbekwaam was, kan door verklaringen van deskundigen te laten opstellen. De verklaring van medische en psychologische deskundigen en hun getuigenis bij de rechtszaak helpen bij het aantonen van de wilsonbekwaamheid. Met de schriftelijke verklaringen van de getuigen in combinatie met wat zij tijdens het verhoor over hun uit eigen waarneming bekende feiten kunnen verklaren, dient dan het bewijs van de wilsonbekwaamheid geleverd te worden. Overigens zijn alle bijzondere omstandigheden van het geval van belang.

Omdat het voor de notarissen soms moeilijk is om de wilsbekwaamheid van de erflater te toetsen, hanteert de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie sinds 2006 het protocol Stappenplan Beoordeling Wilsbekwaamheid. Dit stappenplan biedt notarissen een toetsingskader in het geval er een oordeel over de wilsbekwaamheid van een cliënt gegeven moet worden. Volgens vaste jurisprudentie dient de notaris bij de beoordeling van de wils(on)bekwaamheid van zijn cliënt primair uit te gaan van zijn eigen waarneming.

De recente gerechtelijke uitspraken bieden erfgenamen die zich benadeelt voelen, nu handvatten om hun gelijk te halen wanneer er in hun ogen sprake is van mogelijke wilsonbekwaamheid van de erflater.

Nico van Scheijndel

26 mei 2015