In verpleeghuizen worden nog steeds veel ouderen vastgebonden, voor hun eigen veiligheid is het idee, maar mensonterend is het ook. Vastbinden hoeft niet wanneer je persoonlijke zorg verleend.

De inspectie telde afgelopen december nog 64 Zweedse banden in 51 verpleeghuizen. Zweedse banden zijn er om mensen die zorg nodig hebben vast te binden zodat ze niet gaan dwalen of het risico lopen om te vallen. Zweedse banden binden mensen vast en maken ze  volledig afhankelijk van de mensen die hen verzorgen. De verpleeghuissector sprak in 2009 al af dat het afgelopen moet zijn met het vastbinden van de aan hun zorg toevertrouwde mensen. Dat blijkt drie jaar na dato nog niet het geval.

Toch zijn er dankbare uitzonderingen zoals het verpleeghuis Lűckerheide  in Kerkrade. De NRC berichtte daar gisteren over. Directeur Math Gulpers gooide zes jaar geleden het roer om. Onder begeleiding van hoogleraar Ouderenzorg Jan Hamers bedacht hij de methode exbelt. Die methode kent vier stappen. De eerste is dat het bestuur van de instelling een verbod op het gebruik van de Zweedse band afkondigt. Vervolgens moeten verzorgers, verplegers, fysio- en ergotherapeuten worden omgeschoold, zij op hun beurt overtuigen familieleden van hun aanpak. De volgende stap is dat gespecialiseerde verpleegkundigen advies geven hoe het gebruik van de Zweedse band te vermijden. Tenslotte moeten alternatieven hulpmiddelen beschikbaar zijn zoals extra lage bedden, heupbeschermers of bewegingssensoren waarmee ontijdig opstaan gesignaleerd kan worden.

De methode exbelt werkt, in Lűckerheide worden geen bewoners meer vastgezet, maar er wordt teamgewijs gezocht naar oplossingen die voor de bewoner geschikt zijn om dwalen of vallen te voorkomen. Zeven verpleeghuizen hebben het voorbeeld uit Kerkrade al gevolgd en hebben het percentage vastbinden in twee jaar kunnen terugbrengen van 17 naar 3 procent. Nog niet genoeg want het gebruik van de Zweedse band berooft bewoners van hun vrijheid, kan leiden tot doorligplekken, incontinentie, opstandigheid, depressie en in 2008 zelfs tot acht ouderen die door het gebruik zijn overleden. Volledig afschaffen en mensgerichte verzorging lijkt de oplossing. Dat kan in Lűckerheide zonder extra personeel, zonder extra geld, zonder extra medicatie of vallen, maar wel met een mentaliteitsverandering.

Nico van Scheijndel

17 april 2013