Gisteren is de Eerste Kamer akkoord gegaan met wetsvoorstellen die fraude met uitkeringen en arbeidswetten makkelijker opsporen en zwaarder bestraft. Helaas heeft de Kamer het voorstel van ouderenorganisatie ANBO niet overgenomen.

Het plan om fraude met uitkeringen  en arbeidswetten strenger te straffen komt nog van Henk Kamp, nu informateur. Zijn opvolger De Krom mocht de wet in de Eerste Kamer verdedigen, die er gisteren mee instemde. Vanaf 1 januari 2013 wordt fraude met sociale uitkeringen strenger bestraft. Wordt iemand betrapt op fraude, dan moet hij vanaf 1 januari aanstaande altijd het fraudebedrag terug betalen en krijgt een boete van het zelfde bedrag. Bij herhaling is de boete 150 procent van het ten onrechte uitgekeerde bedrag. Die tweede boete wordt bovendien op de uitkering gekort. De boetes zijn in de nieuwe wet tien keer zwaarder dan ze nu zijn. De boete is nu eerst 10 procent van het gefraudeerde bedrag en bij een tweede fraude 15 procent.

Naast de boetes is ook het wetsvoorstel aangenomen dat de inspecteur die moet controleren of er sprake is van fraude ook meer mogelijkheden geeft. De belangrijkste is misschien nog wel de mogelijkheid om (onaangekondigd) een huisbezoek te brengen. Weigert de uitkeringsgerechtigde het huisbezoek dan kan dat gevolgen hebben voor de hoogte van de uitkering omdat de juistheid van het recht op een uitkering niet kan worden vastgesteld.

Vooral dat laatste is gevreesd bij personen die bijvoorbeeld AOW ontvangen en wel een vriendschappelijke relatie onderhouden, maar niet samenwonen. De ouderenorganisatie ANBO had aangedrongen om voordat de wet zou worden aangenomen eerst criteria vast te stellen waaraan samenwonen moet voldoen. Nu zijn veel ouderen die met ieder een eigen woning een relatie onderhouden zich van geen samenwonen bewust, maar kunnen door de nieuw aangenomen wetten wel flinke boetes en terugbetalingen verwachten. De ANBO had voorgesteld om samenwonen als daadwerkelijk samenwonen te zien, wanneer ieder een eigen woning heeft kan er geen sprake zijn van samenwonen. Helaas is dit voorstel niet overgenomen en blijven vele ouderen met een intieme vriendschap in onzekerheid.

Voordelen heeft het misschien wel. Als gehuwden en geregistreerden hoef je niet samen te wonen om toch erfgenaam te zijn en gebruik te kunnen maken van de partnervrijstelling van € 603.600 euro. Zou dat nu ook voor samenwoners die niet samenwonen gaan gelden?

Nico van Scheijndel

3 oktober 2012